Ένα πολύ όμορφο βιβλίο γεμάτο συναισθήματα!...

Διαβάζοντας το πριν λίγο καιρό, ένοιωσα έκπληξη αλλά συγχρόνως και πολύ ευχάριστα που ένας συγγραφέας με τον οποίο έχω "συμφωνήσει" σε πολλά, έγραψε κάτι το τόσο γλυκό με το οποίο βρέθηκε στην επικαιρότητα.
Οι ανθρώπινοι χαρακτήρες που χρησιμοποιεί ο Τζόναθαν Κόου στο νέο του μυθιστόρημα «Σαν τη βροχή πριν πέσει» (εκδόσεις Πόλις) είναι τελείως διαφορετικοί από εκείνους που οι φανατικοί αναγνώστες του διέκριναν στα προηγούμενα βιβλία του: η καυστική σάτιρα που επιφύλασσε στον θατσερισμό και την εποχή Μπλερ μπαίνουν στο περιθώριο.
Ο συναισθηματικός κόσμος των γυναικών, οι αναζητήσεις τους -στο πλαίσιο μιας οικογένειας κατά το δεύτερο ήμισυ του εικοστού αιώνα- γίνονται το σημείο εστίασης για τον 46χρονο συγγραφέα. Η Ρόζαμοντ, μια ηλικιωμένη λεσβία με μεγάλα αποθέματα μητρικής αγάπης, διηγείται σε μαγνητόφωνο την τραγική ιστορία μανάδων που απορρίπτουν ή κακοποιούν τα παιδιά τους. - Οι ηρωίδες σας είναι ολοζώντανες. Αυτό προϋποθέτει τη δική σας προσπάθεια να γράψετε έχοντας κατά νου τον γυναικείο ψυχισμό. Πόσο λοιπόν σας δυσκόλεψαν οι γυναίκες;...«Ζω σ' ένα σπίτι περικυκλωμένος από μια σύζυγο και δύο κόρες. Αρα, όντως, οι γυναίκες με δυσκολεύουν πολύ! Ο αέρας που αναπνέω στην προσωπική μου ζωή είναι θηλυκού γένους, οπότε θα ήταν απορίας άξιο και απογοητευτικό εάν δεν είχα πλήρη εικόνα του γυναικείου ψυχισμού. Που, οπωσδήποτε, δεν νομίζω ότι διαφέρει από τον ανδρικό, όσο κι αν οι άνθρωποι ζητούν κάτι τέτοιο. Γενικά, προτιμώ τη γυναικεία συντροφιά διότι συζητούν για πράγματα που μ' ενδιαφέρουν (φιλία, σχέσεις, οικογένεια, έρωτας) παρά για πράγματα που βαριέμαι (ποδοσφαιρικά και κομπιούτερ, κυρίως). Δεν εννοώ ότι είμαι κανενός είδους φεμινιστής, είναι μόνον μια δήλωση προτιμήσεών μου».- Θα ήθελα να εστιάσουμε στο ζήτημα της κακοποίησης παιδιών. Είναι φαινόμενο σε έξαρση στις δυτικές κοινωνίες...«Πολύ αμφιβάλλω εάν πρόκειται για φαινόμενο σε έξαρση. Βεβαίως, δημοσιοποιείται περισσότερο και προκαλεί απορίες με τις προεκτάσεις του. Τι άλλο μπορείς να πεις, πέρα από το να το αποδοκιμάσεις ως μια από τις χειρότερες πτυχές της ανθρώπινης φύσης; Το θέμα είναι ότι εάν κάποιος νιώθει λίγο ή πολύ δυνατός στη ζωή του, θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει όση δύναμη διαθέτει πάνω σε οποιονδήποτε κρίνει πιο αδύναμο από αυτόν. Πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι αποκτούν βασίλειο ή γίνονται δικτάτορες μέσα στην οικογένεια, στα παιδιά τους που είναι έρμαιά τους. Δεν υπάρχει κατά τη γνώμη μου τίποτε πιο συγκλονιστικό από αυτή την κατάσταση - παγιδευμένοι άνθρωποι στα όρια τέτοιων οικογενειών, σ' ένα ιδιωτικό κατεστημένο που κανένας από τον έξω κόσμο δεν έχει ιδέα τι γίνεται εκεί μέσα».- Μου κάνει εντύπωση η λεσβία ηρωίδα σας, η οποία εκφράζει τα μητρικά της ένστικτα, προσφέρει αγάπη με τον πιο τρυφερό τρόπο.
«Το μητρικό ένστικτο δεν περιορίζεται μόνο σε ετεροφυλόφιλες γυναίκες. Δύο από τις καλύτερες μανάδες που γνωρίζω είναι λεσβίες. Ελπίζω να γίνεται σαφές ότι η Ρόζαμοντ, σε αντίθεση με την Μπέατριξ, έχει μια τρομακτική ικανότητα να αγαπάει, τόσο στις σχέσεις της με ενήλικες όσο και με παιδιά. Το γεγονός ότι η σεξουαλική της ταυτότητα δυσκολεύει συνεχώς αυτή την ικανότητα αποτελεί τη δική της πραγματική τραγωδία. Το μυθιστόρημά μου δεν είναι, όπως κάποιοι υπαινίσσονται, ένα βίβλιο "γύρω από" την ομοφυλοφιλία -όχι περισσότερο απ' ό,τι είναι το "Ρωμαίος και Ιουλιέτα" γύρω από την ετεροφυλοφιλία. Ομως, ήθελα να δείξω με τον πιο διαυγή τρόπο ότι η ικανότητα του ανθρώπου να έχει αισθήματα και σοβαρή υπόσταση ως ύπαρξη δεν σχετίζεται καθόλου με τις σεξουαλικές του επιλογές».- Οι εξοικειωμένοι αναγνώστες θεωρούν τη γραφή σας απλή όσο και πνευματώδη. Σ' αυτό το βιβλίο διεισδύετε -με ξεχωριστό τρόπο- σ' ένα τόσο δύσκολο θέμα...«Δεν θέλω να περιορίζομαι σ' ένα συγκεκριμένο στιλ γραφής. Πάντοτε υπάρχουν σοβαρά ή μελαγχολικά στοιχεία σε κάθε βιβλίο μου, ακόμη και στα πιο χιουμοριστικά. Αυτή τη φορά όμως αποφάσισα να τα φέρω στο προσκήνιο. Για να χρησιμοποιήσω ένα ικανοποιητικό παράδειγμα, κανένας δεν θεωρεί παράξενο το γεγονός ότι ο Σέξπιρ έγραψε τόσο την "Κωμωδία των παρεξηγήσεων" όσο και τον "Βασιλιά Λιρ". 'Η, για να κάνω μια πιο σύγχρονη σύγκριση, κάθε τόσο ο Γούντι Αλεν αποφασίζει να γυρίσει ένα δράμα ανάμεσα στις συνήθεις κωμικές ταινίες του. Νομίζω ότι έρχεται η στιγμή που οφείλεις να κόψεις τα αστεία και να γίνεις πιο σοβαρός».- Μήπως σκέφτεστε να προχωρήσετε σε επόμενα μυθιστορήματα χωρίς τον γνώριμο εύθυμο χαρακτήρα των προηγουμένων;«Οχι. Απλώς η ευθυμία δεν ταίριαζε στη συγκεκριμένη ιστορία. Γράφω για μια ετοιμοθάνατη γυναίκα, απομονωμένη στο σπίτι της, που ηχογραφεί τη φωνή της σ' ένα μαγνητόφωνο περιγράφοντας δραματικά γεγονότα τα οποία κατέστρεψαν τις ζωές διαφορετικών ανθρώπων. Δεν μου φαινόταν ότι "χωρούσε" το χιούμορ σ' όλα αυτά. Ωστόσο δεν έχω χάσει αυτή την αίσθηση, παρά μόνον προσωρινά...».- Το βιβλίο δεν έχει πολιτικά σχόλια, αλλά επικεντρώνεται στην ατομική και τη συλλογική πραγματικότητα. Ηταν μια προμελετημένη προσπάθεια διαφορετικού σχολιασμού αυτού του δίπολου;«Τα τρία από τα τέσσερα τελευταία βιβλία μου περιέχουν άφθονη πολιτική: τα έχω σχεδιάσει πάνω σε μια μεγάλη, πανοραμική κλίμακα. Δεν θεωρώ αυτό το βιβλίο εντελώς διαφοροποιημένο, απλώς λίγο μικρότερο και πιο υπαινικτικό. Τέλος πάντων, όσοι το θελήσουν θα βρουν πολιτικές αναφορές μέσα στο βιβλίο. Εξάλλου, τι άλλο θα μπορούσε να είναι πολιτικό θέμα αν όχι η δυναμική των σχέσεων που αναπτύσσεται μέσα σε μια οικογένεια; Είτε η άσκηση τυραννίας από έναν γονιό στο αδύναμο παιδί; Η ιστορία που περιγράφω περιέχει αδικίες πολιτικής υφής όσο τίποτε άλλο».- Πώς βλέπετε τη μετά Μπλερ εποχή στη Βρετανία; Ολοι περιμένουμε την επόμενη ημέρα από τον Γκόρντον Μπράουν...«Ο νέος πρωθυπουργός είναι δημοφιλής προς το παρόν: τόσο δημοφιλής στις δημοσκοπήσεις ώστε να φαίνεται πως σύντομα θα πάει για εκλογές και πιθανόν να τις κερδίσει. Νομίζω ότι οι Βρετανοί χαλαρώνουν αφότου απαλλάχθηκαν από τον Μπλερ, με την ξεσηκωτική μεσσιανική του ρητορική και την αμετακίνητη αυτοπεποίθησή του που τον οδήγησε σε μερικές πολύ κακές αποφάσεις (όπως η εισβολή στο Ιράκ). Επίσης, τα δύο αντίπαλα κόμματα, οι Συντηρητικοί και οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες, βρίσκονται σε πλήρη απαξίωση: οι μεν δεν έχουν ιδέα για το ποια πολιτική να ακολουθήσουν, οι δε έχουν καλή πολιτική αντίληψη αλλά με έναν απολύτως μη χαρισματικό αρχηγό...».- Το βιβλίο κυκλοφόρησε στα ελληνικά, μόλις λίγες εβδομάδες μετά την αγγλική του έκδοση, κάτι που πριν από μερικά χρόνια θα θεωρούνταν αδιανόητο. Νιώθετε ότι η σχέση συγγραφέα-αναγνώστη εξελίσσεται διαφορετικά τώρα πια; Δεν είναι εύκολο να σκέφτεσαι, να προσέχεις τους αναγνώστες σου απ' οπουδήποτε στον κόσμο κι αν προέρχονται...«Φυσικά και προσέχω τους αναγνώστες μου απ' όλο τον κόσμο -και ειδικά τους Ελληνες, οι οποίοι έχουν ανταποκριθεί στα βιβλία μου με τόση θέρμη. Αυτό σημαίνει πολλά για μένα αλλά, ταυτόχρονα, δεν σκέφτομαι κανέναν όταν γράφω. Στην πραγματικότητα, δεν μου αρέσει η ιδέα του συγγραφέα τόσο "κοντά" στο κοινό του. Η τυπωμένη σελίδα επιβάλλει μια συγκεκριμένη απόσταση μεταξύ τους κι αυτό είναι πολύ σημαντικό να διατηρηθεί».- Αυτό όμως δεν συμβαίνει συχνά πια: όλο και περισσότεροι συγγραφείς συνομιλούν με τους αναγνώστες τους στα ιστολόγια...«Γνωρίζω συγγραφείς που μπλογκάρουν καθημερινά, ζητούν σχόλια στις ιστοσελίδες τους κ.λπ. Αλλά δεν θεωρώ υγιή αυτόν τον οικείο διάλογο. Σ' αυτή την περίπτωση, το μυθιστόρημα γίνεται ενδιάμεσο της σχέσης μεταξύ συγγραφέα-αναγνώστη, η συγγραφική πράξη σμικρύνεται, γίνεται ακόμη πιο ασήμαντη. Και κάπως απρόθυμα, συμφωνώ για συνεντεύξεις και δημόσιες εμφανίσεις, για λόγους προβολής. Θα προτιμούσα να δώσω έμφαση στο ότι τα μοναδικά, αληθινά κι αξιομνημόνευτα μηνύματα προς τους αναγνώστες μου υπάρχουν μέσα στα μυθιστορήματά μου, πουθενά αλλού».
Του ΒΑΣΙΛΗ ΡΟΥΒΑΛΗ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 06/10/2007