Περί παιδείας ανθρώπων...

"Η παιδεία μοιάζει με ολόχρυσο στεφάνι. Γιατί και αξία έχει και ομορφαίνει αυτόν που την έχει κατακτήσει".
                                                                                                                                        ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ


Από ανέκαθεν με τράβαγε στον άλλον η λάμψη της παιδείας που τυχόν διέθετε. ΄Ηταν σημαντικό για μένα να διακρίνω μια σοφία στον συνομιλητή μου. Όσο και να έβλεπα διαφορές χαρακτήρα, ιδιοσυγκρασίας και στόχων στη ζωή, η ύπαρξη συγκρότησης πνεύματος σε μια συζήτηση ήταν πολύ σημαντική. Κι αυτό γιατί πέρα από πιθανές διαφωνίες αλλά και εντάσεις σε ατέρμονες συζητήσεις με κάποιους ανθρώπους τέτοιας κατηγορίας, αυτό που μου έμενε στο τέλος ήταν ένα ευεργετικό συναίσθημα ότι δεν έχασα τον χρόνο μου. Απεναντίας πίστευα ότι μέσα από τέτοιες αντιπαραθέσεις λόγων, άσχετα που πολλές φορές κατέληγαν και σε "συγκρούσεις", είχα κέρδισει τη γνώση.
 Έτσι είμαι και τώρα. Δεν είναι ότι αισθάνομαι ότι είμαι εγώ ο σοφός, απλά δεν θέλω να νοιώθω ότι είμαι γελοίος. Όλα χρειάζονται στη ζωή, και η "αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι" και ο χαβαλές και η ανεμελιά. Καλά τα "ρετιρέ" αλλά και τα υπόγεια έχουν τη "θέα" τους. Aρκεί όλα αυτά να μην γίνονται τρόπος ζωής.
 Έχω βγει έξω κατά καιρούς με παλιούς φίλους και συμμαθητές πράγμα που από μόνο του είναι συγκινητικά νοσταλγικό για την αλλοτινή νιότη που έχει χαθεί. Όμως ταυτόχρονα αποτελεί μια πικρή εμπειρία όταν διαπιστώνεις πως αυτοί οι παλιοί και αγαπημένοι παλιόφιλοι είναι γαντζωμένοι από ανασφάλεια στο χθες και αγνοούν το σήμερα. Ο χρόνος μοιάζει για αυτούς να έχει παγώσει. Οι καλύτερες μέρες της ζωής τους είναι αυτές που συνέβησαν στο παρελθόν τους πριν 20 ή 30 χρόνια, ενώ το παρόν τους είναι το τρίπτυχο: δουλειά-σπίτι-τηλεόραση με ξέδωμα ταβέρνα το σαββατόβραδο και γήπεδο από την συνδρομητική τηλεόραση την Κυριακή. Μέχρι εκεί.
Ευτυχώς δεν ανήκω στην παραπάνω κατηγορία παρέας αλλά σε μια άλλη που ανησυχεί, προβληματίζεται, κυκλοφορεί έξω, αγαπά όλες τις τέχνες, συζητά για τα βιβλία, παρακολουθεί ότι καινούριο συμβαίνει στην πόλη, γελάει πολύ, κλαίει χωρίς ντροπή, ερωτεύεται, ζηλεύει, μισεί, τσακώνεται, φωνάζει, σωπαίνει, ζει.
Ναι ζει, γιατί ξέρει ότι αυτό συμβαίνει στη ζωή, μονάχα μια φορά...


Ο Πυθαγόρας είναι μια από τις πιο μυστήριες φυσιογνωμίες της αρχαίας Ελλάδας. Μην έχοντας αφήσει το παραμικρό γραπτό κείμενο, η διδασκαλία του διασώθηκε και διαδόθηκε από τα γραπτά των μαθητών του. Όπως ακριβώς δηλαδή έγινε και με το Χριστό. Θεωρείται από τους πιο σοφούς ανθρώπους της αρχαιότητας και οι θεωρίες του βρίσκουν πολλές εφαρμογές ακόμα και σήμερα.
Γεννήθηκε το 580 π.Χ. στη Σάμο και πέθανε το 490 π.Χ. στο Μεταπόντιον της Κάτω Ιταλίας. Μεγάλωσε στη Σάμο και είχε πιθανότατα δάσκαλο τον Αναξίμανδρο. Θα ταξιδέψει αναζητώντας τη σοφία στην Περσία, στην Κρήτη και στην Αίγυπτο, όπου και θα παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στα σαράντα του χρόνια επιστρέφει στη Σάμο και βρίσκει την πατρίδα του υπό την κατοχή του τυράννου Πολυκράτη και φεύγει πάλι, για την Ιταλία αυτή τη φορά. Στην Κροτόνα, ελληνική αποικία της Κάτω Ιταλίας, ιδρύει μια σχολή που δε θα αργήσει να πάρει μεγάλη φήμη, συγκεντρώνοντας πλήθος μαθητών που συσπειρώνονται γύρω από το Δάσκαλο. Σχηματίζουν μια αδελφότητα μέσα στην οποία βασιλεύουν συγκεκριμένοι κανονισμοί αλλά και ταμπού σχετικά με την ένδυση, τη διατροφή και τις κοινωνικές συναναστροφές. Το να γίνεις μέλος της σχολής δεν είναι εύκολη υπόθεση. Πρέπει πρώτ' απ' όλα να μπορείς να "κρατάς κλειστό το στόμα σου". Έπειτα, να ακούς επί πέντε ολόκληρα χρόνια το δάσκαλο Πυθαγόρα να διδάσκει, χωρίς να τον βλέπεις. Στη συνέχεια να ακούς συμπεράσματα χωρίς αποδείξεις, και στο τέλος να μαθαίνεις και τις αποδείξεις. Και όλα αυτά προφορικά. Ο σκοπός της σχολής αφορά πρώτ' απ' όλα στη θρησκεία και στον εσωτερισμό και έπειτα στην πολιτική.
Με την πολιτική του θεωρία, ευνοϊκή ως προς τις έννοιες της τάξης και της ιεραρχίας, θα κερδίσει το ενδιαφέρον και την υποστήριξη των ντόπιων αριστοκρατών, όχι όμως και των δημοκρατικών, η αντίθεση των οποίων θα τον υποχρεώσει να εγκαταλείψει την Κροτόνα. Οι δημοκρατικές επαναστάσεις θα οδηγήσουν στην καταστροφή της "αίρεσης", κυνηγώντας τους τελευταίους μαθητές που είχαν απομείνει, στον Τάραντα της Σικελίας. Ο ίδιος ο Πυθαγόρας, θα πεθάνει κατά τη διάρκεια του εμπρησμού της σχολής του. ΟΙ Πυθαγόριοι πιστεύουν στην κυριαρχία των αριθμών πάνω σε οτιδήποτε βρίσκεται στο Σύμπαν. Κάθε πράγμα εκφράζεται με αριθμούς. Από αυτό και μόνο το δόγμα απορρέουν σχεδόν όλες οι μαθηματικές σχέσεις που ερευνήθηκαν από τη σχολή του Πυθαγόρα. Οι μελέτες αφορούν στους γνωστούς έως τότε αριθμούς, δηλαδή τους θετικούς, ακέραιους, δυνάμεις στο τετράγωνο και τα κλάσματα.
Στο χώρο της γεωμετρίας, η πιο φημισμένη "ανακάλυψη" είναι αυτή που καθορίζει ότι το τετράγωνο της υποτείνουσας ενός ορθογωνίου τριγώνου ισούται με το άθροισμα των τετραγώνων των δύο άλλων πλευρών.
Στον τομέα της αστρονομίας, οι Πυθαγόριοι είναι οι πρώτοι που θα μιλήσουν για τη σφαιρικότητα της Γης καθώς και γι άλλους πλανήτες που περιστρέφονται γύρω από μια κεντρική εστία φωτιάς.
Όμως, τι απ' όλα ήταν ο Πυθαγόρας; Πνευματικός δάσκαλος, επιστήμονας ή φιλόσοφος; Απ' ότι φαίνεται, και οι τρεις αυτές ιδιότητες βρίσκονταν σε απόλυτη αρμονία μέσα του. Πολλά έχουν λεχθεί για τη ζωή του, ακόμα και για το θάνατό του. Γνωρίζουμε σήμερα ότι ακολουθούσε πλήθος ορφικών θεωριών σχετικά με τη μετεμψύχωση, σχετικά με την αθανασία της ψυχής, καθώς και με την ανάγκη αλλά και την υποχρέωση του ανθρώπου ν' ακολουθήσει, για το καλό της ψυχής του, ένα βίο ασκητικό. Λέγεται ότι ο μεγάλος δάσκαλος είχε λάβει το θείο δώρο να θυμάται τις προηγούμενες ζωές του, προνόμιο για λίγους και εκλεκτούς ανθρώπους. Μόνο ο σοφός μπορεί να είναι αποδέκτης αυτού του χαρίσματος, αυτής της ανώτατης ικανότητας να "επιθεωρήσεις" από μόνος σου τον εαυτό σου και να εξαλείψεις τα σφάλματά σου ξαναζώντας τα νοητικά. Ο Πυθαγόρας είχε επίσης ένα εξαιρετικό χάρισμα να μαγεύει τον κόσμο, σε τέτοιο βαθμό που πολλοί τον θεωρούσαν θεό και γι' αυτό τον αποκαλούσαν συχνά και υπερβόριο Απόλλωνα. Ο Απόλλωνας ήταν άλλωστε και ο πιο λατρευμένος θεός των πυθαγορίων.
Η μουσική (της οποίας αντιπροσωπευτικός θεός ήταν ο Απόλλωνας), θεωρούταν η ψυχή της σχολής τους. Σχετικά με το θάνατό του υπάρχουν πάλι πολλές ιστορίες. Είναι γνωστό ότι κατά τη διάρκεια των επαναστάσεων, πολλοί από τους μαθητές του βρήκαν το θάνατο, πολλοί απ' αυτούς κάηκαν ζωντανοί, κάποιοι άλλοι δολοφονήθηκαν επί τόπου. Δεν είναι όμως σίγουρο αν ο Πυθαγόρας σκοτώθηκε επίσης από τους εχθρούς του, ή πέθανε με τη θέλησή του, αφήνοντας νηστικό τον εαυτό του, λόγω της απελπισίας και της αγανάκτησής του.
Ο Πυθαγόρας έζησε την ίδια εποχή με τον Lao-Tse της Κίνας, τον Βούδα των Ινδιών και τον Ζωροάστρη της Περσίας. Θα μάθουμε άραγε ποτέ τι ήταν εκείνο που θέλησε τον ταυτόχρονο ερχομό αυτών των μεγάλων φυσιογνωμιών στη γη;

oi πληροφορίες είναι από το περιοδικό focus