Να ξαναγινόμασταν πάλι πιτσιρίκοι (Ο καραγκιόζης και το θέατρο σκιών στην Ελλάδα)...

Εχτές, κάτι έψαχνα στην αποθήκη και βρήκα κάτι χαρτονένιες φιγούρες του "καραγκιόζη" που είχα φτιάξει για να παίξω παράσταση, όταν είμουν 12 χρονών πιτσιρίκος. Με έπιασε μελαγχολία και για να το ξεπεράσω είπα να γράψω κάτι για τον Καραγκιόζη και την ιστορία του στη χώρα μας.
Το Θέατρο Σκιών στην Ελλάδα αποτέλεσε και αποτελεί σε πολύ μικρό βαθμό πια, μια γνήσια λαϊκή τέχνη. Ένα λαϊκό θέαμα που το "έφαγε ο καταραμένος όφις" του κινηματόγραφου πρωτίστως και κατόπιν το τηλεχαζοκούτι. Ελάχιστοι πλέον είναι οι καραγκιοζοπαίχτες στην Ελλάδα, πράγμα που καθιστά το εν λόγω θέαμα είδος μουσειακό. Να δούμε όμως τους βασικούς πρωταγωνιστές αυτού του θεάματος που μεγάλωσε γενιές στη μικρή Ελλαδίτσα μας:
Πρώτος πρωταγωνιστής, ποιός άλλος από τον Καραγκιόζη. Όνομα τούρκικο που σημαίνει μαύρα μάτια, δηλαδή ο πονηρός, ο πανούργος. Ο Καραγκιόζης είναι ο άνθρωπος του λαού. Το πρώτο πρόσωπο της σκηνής των σκιών.Ευφυολόγος, τραγουδιστής, καλόκαρδος, ετομόλογος,ερωτιάρης, ωραιοπαθής ενώ είναι άσχημος σε αφάνταστο βαθμό. Πότε είναι πλούσιος, πότε φτωχός, πότε κάνει τον κουτό, πότε τον παληκαρά. Άλλοτε είναι αφελής, άλλοτε απατεώνας και άλλοτε προστατεύει τους αδύνατους με αυτοθυσία. Όπου θέλεις τον βρίσκεις! Στο Σαράι, στην αγορά, στα σαλόνια, στα λημέρια των ληστών, στα μοναστήρια...Γίνεται Σουλτάνος, Στρατηγός, Ναύαρχος, Δικηγόρος, Γιατρός, Διπλωμάτης, Μάγειρας, Υπηρέτης. Πρώτος στις μάχες, στο ξύλο, στον έρωτα, στα ζήτω, στα γιούχα. Είναι με όλα τα κόμματα, με όλους τους βουλευτάς, τους δημαρχαίους. Όλα τα επαγγέλματα αλλάζει, μα ποτέ δε χορταίνει. Κάποτε που ήθελαν να τον κάνουν Σουλτάνο, ρώτησε: "Οι Σουλτάνοι τρώνε;". Ο τέλειος τύπος του Ρωμιού.
Υπάρχουν όμως κι άλλα πρόσωπα, άλλα από την ελληνική κι άλλα από την τουρκική παράδοση. Πρώτο και καλύτερο το Κολλητήρι, το ζιζάνιο, γιος του Καραγκιόζη, φτυστή η εικόνα του πατέρα του αλλά λιγώτερο πονηρό και έξυπνο. Ο Μπαρμπα Γιώργος. Γνήσιος τύπος Ρουμελιώτη χωριάτη, βουνίσιος που φοράει πάντα φουστανέλλα, τσαρούχια, πουκάμισο με μακριά μανίκια, γελέκο κεντητό. Μιλάει με μια φοβερή προφορά. Όλο θέλει να παντρευτεί και ψάχνει νύφη. Αυτό εκμεταλλεύεται ο Καραγκιόζης και τον εξαπατά συνέχεια. Ο Χατζηαβάτης .Είναι τουρκικής καταγωγής και φοράει σκούφο με φούντα, σαλβάρι με μπότες. Είναι φοβερά πονηρός, αλλά επειδή είναι νωθρός και δειλός είναι το χλεύασμα και το κλωτσοσκούφι του Καραγκιόζη. Ο Σιορ Διονύσης. Κατάγεται από το Τζάντε, την πατρίδα των γοητευτικών τραγουδιστών, είναι καλοχτενισμένος και φοράει ριγέ παντελόνι και σακάκι. Τύπος εξηζητημένου δανδή που μιλάει μια ακατάληπτη γλώσσα. Όλη την ώρα τις τρώει από τον Καραγκιόζη. Ο Μορφονιός. Είναι ο γραμματιζούμενος. Γελοία μορφή ψευτοδιανοούμενου με ένα τεράστιο κεφάλι πάνω σε τοσοδούτσικο κορμί. Βλάκας και ματαιόδοξος. Το θύμα που προτιμάει ο Καραγκιόζης.
Τελικά μέσα από το Θέατρο Σκιών, ο Καραγκιόζης εκφράζει την εκδίκηση του αυτοδίδακτου προς τον ψευτοδιανοούμενο, την επίθεση του πονηρού φτωχού προς τον πλούσιο βλάκα, του επιτήδειου αναλφάβητου προς τον αδέξιο γραμματιζούμενο και βασικά του ελληνικού λαού εναντίον της τάξης των καθαρευουσιάνων. Ο Καραγκιόζης είναι ακόμη ο στερημένος λαός που εκδικιέται Μπέηδες, Πασάδες, Σουλτάνους. Όλοι υποφέρουν και ξυλοκοπούνται ανελέητα από αυτόν τον λαϊκό Οδυσσέα, σαν μια καθυστερημένη εκδίκηση εναντίον του πρώην κατακτητή του.
Ο ελληνικός Καραγκιόζης κλείνει μέσα του όλη την ελληνική ιστορία από την αρχαιότητα ως τα πρόσφατα χρόνια, ανακατεύοντας μέσα σε ένα αχρονικό πανηγύρι και παραλήρημα Μέγα Αλέξανδρο και Σουλτάνο, καταραμένο φίδι και Σειρήνα, ήρωες της Επανάστασης με τη σύγχρονη ιστορία. Και όλα αυτά τα επεισόδια που παρακολουθούμε και είναι αποκλειστικές δημιουργίες του καραγκιοζοπαίκτη, βλέπουμε με τον πιο καθαρό τρόπο αυτή τη λαϊκή εικονογραφία που είναι το θεμέλιο της ελληνικής κουλτούρας του σήμερα και που υπάρχει πανομοιότυπη στα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη και στις λαϊκές ζωγραφιές του Θεόφιλου.
"Άντε μαέστρο, παίξε ένα καλαματιανό..."
http://www.youtube.com/watch?v=mn4Weg2TgHs